Phần mềm gián điệp máy tính là gì? Cách bảo vệ và phòng tránh

1. Kiến thức cơ bản về phần mềm gián điệp máy tính

1.1. Giải thích phần mềm gián điệp máy tính là gì?

Phần mềm gián điệp máy tính là một phần mềm vô cùng độc hại vì nó có thể đánh cắp những thông tin, dữ liệu bí mật của bạn và cung cấp cho một tổ chức khác mà không được bạn cho phép. Các thông tin cá nhân, tài khoản, mật khẩu, hoạt động truy cập web đều có thể bị đánh cắp bất cứ lúc nào vì phần mềm gián điệp luôn theo dõi và lén lút chuyển thông tin, dữ liệu của bạn đến một nơi khác.

Trước đây, phần mềm gián điệp sẽ được chính phủ, tổ chức sử dụng để phục vụ những mục tiêu chính đáng. Nhưng hiện nay do sự phát triển của mạng lưới internet, kẻ xấu đã lợi dụng lỗ hổng của hệ thống bảo mật trên các thiết bị để thực hiện các mục đích cá nhân. Họ làm những phần mềm gián điệp độc hại nguỵ trang dưới một phần mềm vô hại để xâm nhập, đánh cắp những dữ liệu quan trọng của người dùng một cách tự nhiên, hợp pháp mặc dù không được chính chủ cho phép.

1.2. Dấu hiệu nhận biết phần mềm gián điệp

Phần mềm gián điệp ngày càng trở nên tinh vi và khó phát hiện, gây trở ngại không chỉ cho người dùng mà còn việc làm nhân viên sửa chữa máy tính khi không thể đưa ra giải pháp cho khách hàng. Tuy nhiên, nếu máy tính của bạn xuất hiện những dấu hiệu này thì hãy kiểm tra để phát hiện sớm hơn nhé:

- Quảng cáo tự động xuất hiện chen ngang những lúc bạn sử dụng máy tính, kể cả không có kết nối internet;

- Tốc độ xử lý của hệ thống máy tính trở nên chậm hơn;

- Máy tính có dấu hiệu gặp sự cố bất thường nhiều hơn, hay bị đóng băng;

- Bộ xử lý trung tâm tiêu tốn quá nhiều năng lượng xử lý;

- Trang trình duyệt tự động thay đổi đến một web khác;

- Phần mềm chống virus  hoặc hệ thống bảo mật đang báo động;

- Chuyển hướng tự động khi online ngày càng tăng nhanh, v.v…

Ngoài ra, nếu bạn thấy những điểm bất thường nào khác thì hãy kiểm tra lại tất cả phần mềm máy tính nhé. Dù là những thay đổi nhỏ nhặt nhất nhưng đó cũng là những nguy cơ khiến máy tính của bạn bị nhiễm phần mềm gián điệp hoặc bất cứ phần mềm độc hại nào khác.

Xem thêm: Backdoor là gì? Làm sao để phát hiện và ngăn chặn được backdoor?

1.3. Cảnh giác lây nhiễm phần mềm gián điệp

Phần mềm gián điệp có một điểm chung với những con virus máy tính đó là chúng có thể lây lan, truyền nhiễm khi người dùng thực hiện ít nhất 1 trong các hành vi sau đây:

- Vô tình nhấp vào các quảng cáo tự động đang bị lây nhiễm;

- Truy cập các trang web, tên miền có chứa phần mềm gián điệp;

- Download các phần mềm từ những nguồn không uy tín;

- Mở tệp đính kèm từ những người gửi không rõ danh tính;

- Từ nền tảng torrent tải xuống các phương tiện; v.v…

Tất nhiên sẽ còn nhiều nguyên do khác vì những kẻ làm ra phần mềm gián điệp ngày càng gian xảo và có nhiều kỹ thuật tinh vi mà chúng ta không thể phát hiện ra. Nhưng đây là những trường hợp hay gặp nhất hiện nay, người dùng luôn phải cảnh giác để tránh bị những phần mềm độc hại xâm nhập.

2. Làm thế nào để bảo vệ máy tính khỏi những phần mềm gián điệp?

2.1. Ưu tiên sử dụng trình diệt virus chất lượng cao

Bộ bảo mật của những phần mềm hoặc trình duyệt chống virus cũng có thể chống lại các phần mềm gián điệp nếu bạn chọn dịch vụ chất lượng cao và mất phí. Mặc dù mất một khoản tiền nhỏ mỗi tháng nhưng bù lại bạn có thể yên tâm hơn vì trình diệt virus sẽ giúp bạn theo dõi thời gian thực, phát hiện chi tiết và loại bỏ kịp thời các phần mềm gián điệp trước khi chúng xâm hại.

2.2. Không được nhấp vào những quảng cáo tự động

Hiện nay quảng cáo trực tuyến tràn lan trên các trang web, khi tìm kiếm thông tin ở bất kỳ trang nào chúng ta cũng đều cảm thấy vô cùng khó chịu vì những banner, poster quảng cáo chen ngang. Dù quảng cáo có hấp dẫn đến đâu thì bạn cũng đừng nên nhấp vào đó nhé, nguy cơ lây nhiễm các phần mềm gián điệp là rất cao đấy. Nếu muốn mua sắm hoặc quan tâm thông tin đó thì nên truy cập các trang web chính chủ để mua và nhận tư vấn chính xác nhất.

2.3. Nghiên cứu và tải phần mềm tại nguồn uy tín

Trước khi tải xuống bất kỳ phần mềm nào bạn cũng cần nghiên cứu kỹ lưỡng đồng thời xem qua những đánh giá của người dùng trước đó. Các sản phẩm được tin cậy sẽ có nhiều lượt tải kèm theo đánh giá tích cực. Sau khi nghiên cứu kỹ và xác nhận nguồn tải xuống an toàn, uy tín thì mới bắt đầu down về máy.

2.4. Thiết lập bảo mật an toàn trình duyệt

Thực ra thì các trình duyệt đều có chứa các cài đặt bảo mật để bạn có thể đưa ra một cách sử dụng và bảo vệ dữ liệu của mình. Điển hình đó là việc cho trình duyệt chạy cookie, không uỷ quyền cho các trang web mà chỉ chia sẻ một số thông tin được phép. Xin vui lòng duy trì việc kiểm tra cài đặt bảo mật thường xuyên để phát hiện sớm những thay đổi đáng ngờ.

2.5. Sử dụng các trình duyệt web thông minh hơn

Bên cạnh đó, bạn cần là những người dùng máy tính thông minh hơn khi truy cập các trang web. Chẳng hạn khi nhận được những tệp email khả nghi từ bạn bè thì cần xác nhận trước với người bạn đó, nếu thư không có lời nhắn nhủ gì thì tốt nhất không nên mở ra. Hay bạn đừng tin vào những lời sáo rỗng, mời gọi với những giá trị phần thưởng quá lớn như nhận được hàng trăm triệu đồng, khuyến mãi điện thoại, v.v…

2.6. Thao tác chắc chắn hơn khi đóng cửa sổ

Khi sử dụng trình duyệt web hoặc các phần mềm sẽ thường xuất hiện những bảng quảng cáo mà buộc bạn phải đóng nó vào. Nhưng không những quảng cáo này thật xảo trá khi thiết kế nút X thoát ra rất bé hoặc nó không có hiệu lực, bạn nhấp vào vẫn chuyển hướng đến một web khác. Khi đó, bạn cần thận trọng và chắc chắn hơn với những lựa chọn của mình bằng cách nhấn Alt + F4 để đóng quảng cáo hoặc chọn đúng ký hiệu đóng quảng cáo khi nó được hiện rõ hơn.

2.7. Sử dụng tường lửa bảo vệ

Hơn nữa, bạn nên dùng thêm mạng tường lửa để chặn những trang web rủi ro để tránh những phần mềm gián điệp ở đó chờ sẵn. Thường thì các trình chống virus sẽ được tích hợp chức năng bảo vệ tường lửa nên bạn có thể sử dụng đơn giản, tiết kiệm hơn.

2.8. Giáo dục cho người thân về những rủi ro

Ông bà, bố mẹ hay trẻ con trong nhà đều có ít hiểu biết hơn về công nghệ và những rủi ro phần mềm. Theo khảo sát thì có tới 69% máy tính trong nhà có trẻ em dưới 18 tuổi đều có phần mềm gián điệp. Thế nên, điều cần thiết lúc này là bạn cần cảnh báo với họ về những rủi ro khiến cho máy tính có thể bị lây nhiễm phần mềm gián điệp để phòng tránh. Như thế, các thiết bị máy tính mới có tuổi thọ lâu hơn, đật hiệu suất làm việc và tiết kiệm chi phí sửa chữa.

2.9. Gỡ bỏ và xoá hết các phần mềm gián điệp trên máy

Cuối cùng, khi đã phát hiện hoặc nghi ngờ bất kỳ phần mềm gián điệp nào thì bạn hãy tìm cách gỡ bỏ và xoá chúng đi để tránh việc lây lan. Trước hết, bạn nên tắt các kết nối internet trước để phần mềm gián điệp không hoạt động được tiếp. Sau đó, xoá đi bằng phần mềm hoặc xoá thủ công nếu đã phát hiện gốc rễ. Tuy nhiên, xoá thủ công sẽ có thêm rủi ro ảnh hưởng đến phần mềm hệ thống nên bạn hãy cân nhắc.

Như vậy, bài viết trên đã trình bày cụ thể về phần mềm gián điệp máy tính là gì và timviec365 cũng đã đưa ra một số giải pháp phòng tránh hiệu quả. Mong rằng bạn có thể áp dụng những cách làm đó để bảo vệ máy tính của mình tốt hơn.